هاست لینوکس

آخرین بسته‌ی MyBB: نسخه‌ی 1.8.27 MyBB منتشر شد


امتیاز موضوع:
  • 0 رأی - میانگین امتیازات: 0
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
زیگورات
#1
طلوع و غروب یک نیایشگاه
محوطه تاریخى چغازنبیل در جنوب غربى ایران، استان خوزستان، ۴۵ کیلومترى جنوب شرقى شهر باستانى شوش در طول جغرافیایى ۴۰ دقیقه و ۳۰ ثانیه و در عرض جغرافیایى ۳۲ دقیقه قرار گرفته است. این معبد یکى از اعجاب انگیز ترین آثار باستانى جهان متعلق به ۳ هزار و ۲۵۰ سال پیش مشهور به زیگورات چغازنبیل بوده که به ساختمان طبقاتى معبد عیلامیان که توسط (اونتاش نپیریش) معروف به (اونتاش گال) در سال ۱۲۵۰ قبل از میلاد ساخته شد، اطلاق مى شود. آمده که ساخت این معبد ۲۰ سال یعنى به اندازه عمر پادشاهى اونتاش نپیریش طول کشیده است. در برخى از متون میخى این شهر (آل اونتش) ذکر شده که امروزه دو طبقه و نیم آن هنوز پا بر جاست. این معبد موسوم به زیقورت یا زیگورات است که به دوتن از خدایان بزرگ عیلامیان یعنى (اینشوشینک) و (نپیریش) اهدا شده است. این بنا با ابعاد ۱۰۵ در ۱۰۵ متر و ارتفاع ۵۲ متر از بزرگ ترین زیگورات هاى جهان و بزرگ ترین اثر معمارى بر جاى مانده از تمدن عیلامى است که تاکنون شناخته شده است. بالاترین ارتفاع معبد ۹۰ متر از سطح دریا بالاتر بوده است. سطح شهر دوراونتاش ۳۰ متر از سطح آب رودخانه دز ، (سرمنشأ کارون) بالاتر است که از کنار شهر در حال گذر است.

حفارى گسترده این محوطه که از سال هاى ۱۹۵۱ تا ۱۹۶۲ میلادى به دست (رومن گیر شمن) باستان شناس و محقق برجسته فرانسوى انجام شد اطلاعات بسیارى درباره ساختار زیگورات و معابد مجاور آن در دسترس قرار داده و آگاهى موجود درباره مسائل تاریخى دوران عیلام میان (عصر طلایى) را بسیار غنى تر کرده است.

چرا چغازنبیل؟
استاد همایون حاتمیان کارشناس ارشد تاریخ جهان باتخصص جهان باستان، در باره علت نامگذارى معبد مى گوید: این معبد ابتدا تپه اى شبیه زنبیل وارونه را در ذهن تداعى مى کرد و به همین دلیل در گویش محلى به آن چغازنبیل یعنى تپه زنبیلى شکل مى گویند. (چغا به معنى تپه است) اما لفظ زیگورات از لابه لاى گزارش هاى گیرشمن، حفار ویژه آن به دست آمده که این کلمه برگرفته از کلمه اکدى (تمدن هاى بین النهرین- میان دورود) است.

این تمنوس نخستین مجموعه دینى ساخته شده در جهان
استاد حاتمیان هدف از ساخت معبد را چنین بیان مى کند: این شهر یک شهر مذهبى است و در واقع هدف از ساخت این مجموعه دینى که گیرشمن آن را تمنوس نام نهاد، به این دلیل بود که میان گروه هاى مختلف و آئین هاى دینى مختلف یک وحدت دینى به وجود آورد و به قولى این تمنوس نخستین مجموعه دینى شناخته شده در جهان است. به اعتقاد مورخان، ساخت کاخ هاى دوره هخامنشى همگى از زیگورات الهام گرفته شده است.

در فهرست میراث جهانى
معبد چغازنبیل در سال ۱۹۷۹ میلادى از طرف سازمان علمى- فرهنگى یونسکو در لیست میراث جهانى قرار گرفت. این محوطه یکى از ۸ اثر ثبت شده کشور در لیست میراث جهانى است؛ اهمیت و اصالت این محوطه تاریخى همراه با جاذبه هاى طبیعى آن از جمله عوامل مؤثر در به ثبت رسیدن این مجموعه بوده است.

دو دوره مشخص ساختمانى در برپایى زیگورات ردیابى شده است؛ در مرحله اول طبقه نخست به صورت اتاق هاى پیرامون یک حیاط مرکزى ساخته شده است و در مرحله بعد حجم هاى مربوط به طبقات در میان حیاط مرکزى ساخته شده اند.

برمبناى بقایاى طبقات اول و دوم مى توان ارتفاع اولیه آنها را به ترتیب ۸ و ۱۲ متر بر آورد کرد. همچنین گیرشمن براى سطح طبقات سوم و چهارم ارتفاع ۳۲ و ۴۴ متر را پیشنهاد مى نماید. وى معتقد است با احتساب طبقه فرضى پنجم، ارتفاع نهایى زیگورات به ۵۲ متر مى رسیده است. در حال حاضر قسمت بزرگى از طبقات اول و دوم این معبد به ارتفاع حدود ۲۵ متر از سطح زمین پابرجاست. هسته مرکزى زیگورات از خشت خام ساخته شده، خشت هایى که جاویدان شده اند و بر خلاف زیگورات هاى میان دورود (بین النهرین) که هر طبقه را روى طبقه قبلى مى ساختند؛ در این زیگورات ساخت هر طبقه از سطح زمین آغاز شده است.


نیایشگاه‌ها نزدیک به زیگورات
از معابدى که در شهر دور انتاش کشف شده چهار معبد از جایگاه ویژه اى نسبت به دیگران برخوردارند. معبد ایشنیکرب و دو معبد کى رى ریش شرق و غرب که روبروى صحنه شمال غربى هستند و همچنین معبد نپیرش که در نزدیکى دروازه شمالى دیوار حصار قرار دارد و با یک کفسازى به صحن متصل مى شود. همچنین مجموعه معابد شرقى حصار میانى در بر گیرنده چهار معبد پینیکر، شالاواد، شیموت و بلت الى و معبد پزتپ است. معبد هیشمیتیک و روهورتیر، که وقف این دو خداى باستان شده نیز در جبهه شمال شرقى حصار میانى واقع شده است. در این میان مى توان از برج نور کیبرات حصار میانى و کاخ هاى شاهى در گوشه شرقى شهر و نزدیک حصار بیرونى و معبد نوسکو در جنوب شرقى این حصار نام برد.

مهندس صادق محمدى، ریاست سازمان میراث فرهنگى، گردشگرى و صنایع دستى استان خوزستان ضمن اشاره به آجرهاى کتیبه دار به کار رفته در دیوارهاى این معبد اظهار داشت: بناهاى شهر از خشت و آجر ساخته شده اند و با وجود قدرت بسیار هنوز بخش هاى زیادى از آنها بر جاى مانده اند. در نماى بناهاى موجود بر محوطه چغازنبیل آجرهاى کتیبه دارى با خطوط میخى، عیلامى و اکدى به کار رفته است. مهندس صادق محمدى در ادامه اظهار داشت: این آجرها روى بدنه هاى زیگورات به فاصله هر ۱۰ رج تکرار شده است. در این آجرها نام و نسب شاه سازنده بنا ذکر شده است و در آن مشخص شده که این بنا چگونه و به چه منظورى ساخته شده است. به این ترتیب هزاران آجر کتیبه دار شناسنامه بنا بوده اند. علاوه بر این براى تزئین این بنا از آجرهاى لعاب دار، اندودهاى گچى و گل میخ هاى سفالین استفاده زیادى شده است. درهاى معبدها و کاخ ها از چوب بوده که با میله هاى شیشه اى تزئین مى شدند. در کاوش هاى به عمل آمده قطعاتى از مجسمه هاى سفالین و لعابدار گاو هاى نر که از دروازه هاى دودى بناى زیگورات محافظت مى کردند، به دست آمده اند. وى در ادامه افزود: ظروف مختلف سفالى و سنگى، مهر هاى استوانه اى، اشیاى فلزى، پیکرک هاى سفالین و اشیاى تزئینى از جمله آثار به دست آمده از این محوطه است. برطبق شواهد یافت شده ایرانیان باستان از نظر هنر مجسمه سازى بسیار پیشرفته بودند. چنانچه مجسمه برنزى نپیراسو، همسر اونتاش نپیریش به وزن حدود ۱۸۰۰ کیلوگرم پیشرفتگى این هنر را در این بخش از تاریخ و جغرافیاى ایران به اثبات مى رساند. از اشیایى که بیش از همه در بدنه و اطراف زیگورات یافت شد، خرده ورقه هاى طلاى چکش خورده با ضخامت کمتر از برگ کاغذ است. این طلاها نیز سندى گویا از صنعت و هنر پیشرفته در ایران باستان است. استاد همایون حاتمیان درباره ترجمه آجرنوشته هاى به کار رفته در دیواره معبد چغازنبیل مى گوید: اونتاش نپیریش در کتیبه اى به زبان اکدى مى گوید: من اونتاش نپیریش فرزند هومبا نومن شاه شوش و انزان، در آنجا شهر اونتش و مکان مقدس را ساختم. در آنجا یک کاکانوم (Kukunnum) طلایى ساختم. آن را در یک حصار درونى و بیرون محصور ساختم. شاهان قدیم کاکانوم نساخته بودند؛ من ساختم.

مدرن ترین سیستم دفع آب‌هاى سطحى در زمان خود
حاتمیان ضمن اشاره به مدرن ترین تجهیزات سیستم دفع آب هاى سطحى در زمان ساخت معبد اظهار داشت: چغازنبیل داراى مدرن ترین شبکه دفع آب هاى سطحى در زمان خود است. شبکه اى که از یک نظام مهندسى دقیق استفاده شده است. در واقع این شبکه دفع آب از دو قسمت تشکیل شده است. قسمت بالاى آن متشکل از لوله هاى سفالین ۵۰ سانتى مترى است که از در هم قرار گیریشان یک لوله واحد بوجود آمده است که به صورت عمودى در بدنه دیوار کار گذاشته اند و درزهاى آنها با قیر طبیعى پر شده؛ قطر دهانه هرکدام ۱۵ سانتى متر بوده است. بخش دوم این ناودان ها بخش انتهایى بوده که متشکل از دو آجر است که به صورت راسته و موازى هم قرار گرفته و آجر سومى که روى آنها به کار رفته و تمام اجزاى ناودان در انتها به مسیرى ساخته شده از آجر مى رسد که وظیفه دور کردن آب دفع شده را از پاى حصار برعهده داشته اند. این شبکه دفع آب هاى جارى از یک نظام دقیق و حساب شده مهندسى بهره گرفته که در هیچ ابنیه باستانى به جاى مانده در آن زمان نظیر آن وجود ندارد.

غروب چغازنبیل
غروب چغازنبیل مربوط است به حمله نظامى آشوربانى پال (شاه تمدن آشور) به سرزمین عیلام. در این حمله تمدن عیلام و زیگورات نابود و زیگورات براى همیشه خاموش مى شود و این تمدن به صورت یک ایالت تابع جزو متصرفات آشور و بعد بابل درمى آید و از سال ۲۰۰ میلادى به بعد نام عیلام براى همیشه از تاریخ محو مى شود. استاد همایون حاتمیان در این مورد اظهار داشت: شاه تمدن آشور در کتیبه خود شرح عملیات نظامى خود به سرزمین عیلام و نابودى معبد زیگورات را به این شکل بیان کرده است: سربازان من با طى مسافتى در مدت زمان یک ماه و ۲۵ روز از کنار بیشه زارهایى گذشتند که هنوز هیچ انسانى در آنجا پا نگذاشته بود.

من زیگورات چغازنبیل را که آجرهاى آن از نوعى مس صیقلى لعاب داده شده بود شکستم. مجسمه هاى گاو نر خشمناکى که زینت افزاى معبدشان بود از جاى کندم. تمام نگهبانان معابد را بدون استثنا از بین بردم. تمام خانواده شاهى، همه مردم اعم از متخصصان و مردم عادى و حتى چهارپایان آنان را با خود به اسیرى به آشور بردم. قبور پادشاهان آنان را شکافتم و استخوان هاى آنان را جلوى آفتاب قرار دادم و سپس به آشور منتقل نمودم. دستور دادم در تمام صحراهاى آنان نمک بپاشند و به این شکل تمام منطقه آنان را لم یزرع کردم. دستور دادم به صورت نمادین نام عیلام را از روى نقشه محو کنند. آنگاه دستور دادم که درشکه مرا دو شاه عرب و یک شاه عیلامى تا معبد آشور و ایشتر حمل کنند. حاتمیان در ادامه افزود: بنابراین در نبردهاى بى شمارى صدها شهر عیلامى نابود شد. یکى از این نبردها «تولیز» نام دارد که متن آن به این شکل است: در آن تصویر نوازندگان در حالى که سرمست از به اسارت گرفتن خدایان عیلامى هستند در کنار بستر رود اولاى (کرخه) در حرکت هستند و بستر رود کرخه پر از خرده ریزهاى جنگى است. گفتنى است این متن در موزه بریتیش لندن در انگلیس وجود دارد.

مورد توجه کارشناسان دنیا
عیلامیان داراى جایگاه ویژه اى در تاریخ کشورمان هستند؛ با توجه به این که از دیرپاترین تمدن هاى دنیا هستند در واقع از مبانى تمدن هاى دنیا محسوب مى شوند. عیلامیان با ساخت زیگورات و با ارائه یک تفکر مذهبى منحصربه فرد در قالب مجموعه دینى تمنوس در میان تمدن هاى دنیا بیشتر از بقیه به دین پرداختند و از این حیث زیگورات چغازنبیل مورد توجه کارشناسان و متخصصان دنیا قرار دارد. از این رو پرداختن به مرمت آن از هر حیث بسیار لازم است.

سرزمین خوزستان محل اسقرارهاى اولیه بشرى است و به مرور در راستاى پیشرفت تمدن حرکت کرده است و مى توان گفت که زیگورات چغازنبیل تبلور یا نماد این پیشرفت تمدن است و با توجه به این که این زیگورات سالم ترین زیگورات کنونى در دنیا است نیاز به توجه بیشتر و کارشناسانه تر دارد. چه این که از اقصى نقاط دنیا دانشمندان، محققان، باستانشناسان، مورخان و... براى بازدید و تحقیق به این مکان آمده اند. از این رو از لحاظ گردشگرى و ارزآورى ارزش زیادى براى کشور به دنبال خواهد داشت؛ ساخت هتل در شهر شوش، ساخت سرویس هاى بهداشتى براى رفاه گردشگران و دیگر امکانات رفاهى در این راستا براى بازدیدکنندگان و گردشگران خارجى توجه بیشترى را مى طلبد. افزایش راهنمایان مسلط در راستاى تفسیر و انتقال اطلاعات به گردشگران و بازدیدکنندگان در اولویت قرار دارد. همچنین با توجه به اقلیم باران زاى این منطقه، نیاز است نسبت به مرمت این ابنیه توجه ویژه اى مبذول گردد.
پاسخ
 سپاس شده توسطAR@KST@R (۱۳۸۸/۱۰/۷، ۲۲:۰۹:۱۶ عصر) ، Pars (۱۳۸۸/۱۰/۷، ۲۳:۴۵:۲۴ عصر) ، شماره مجازی (۱۴۰۱/۸/۲۶، ۰۱:۵۹:۴۶ صبح) ، گراف مسنجر (۱۴۰۱/۱۰/۳، ۰۴:۲۱:۳۹ صبح) ، چارتر ۴۲۴ (۱۴۰۲/۹/۱۲، ۱۵:۲۵:۱۹ عصر)


پرش به انجمن:


کاربرانِ درحال بازدید از این موضوع: 1 مهمان